Modern insanın Alışveriş Çılgınlığı Oniomania Nedir

Modern insanın Alışveriş Çılgınlığı Oniomania Nedir? Modern insanın belki de en büyük sorunlarından biri olarak karşımıza çıkan alışveriş çılgınlığı veya alışveriş bağımlılığının literatürdeki adı “Oniomania ”dır. Bu davranışın nasıl geliştiği konusunda ise modern insanın ortaya çıkış sürecine ve bilimsel alanda son iki yüz yıldır gösterilen gelişmelere bakmak gerekir. Sanayi devrimi ile birlikte insanoğlunun yaşamın içindeki günlük ihtiyaçları makineleşmeye başlamıştır.

Süper indirim peşinde dolandırılmayın

On binlerce yıldır öz yaşam becerilerinin çoğunluğunu fiziksel olarak kendisi yapmaktayken birden sürecin çoğunluğunu makineler ile yönetmeye başlar. İroniktir ki kendisi de o makinelerin üretim sürecine dâhil olarak zamanını artık üretim bantlarının başında çalışarak veya masa başı işlerde oturarak geçirmektedir. Bu noktada değişen ve dönüşen sadece makineler veya üretim süreci ile hızı değildir, burada değişen insanoğlunun yaşamsal döngüsü, yaşamı algılayış şekli ve en önemlisi günlük hareket rutinidir.

Modernleşme ile birlikte günlük rutinin değişmesi bir sorun mudur ve nasıl ele alınmalıdır?

Geçmiş çağlarda insanoğlunun günlük yaşamını ağırlıklı olarak kendi fiziksel aktiviteleri ile döndürüyor ve yönetiyor olması aslında fiziksel sağlığını da doğrudan koruyan ve geliştiren en önemli unsurdur. Ayrıca fiziksel olarak yoğun şekilde hareket halinde olunan saat dilimleri de çok önemlidir. Burada bahsedilen sabah oldukça erken saatlerde başlayan bir çalışma ortamı ve akşam hava kararır kararmaz biten bir eylemdir. Böyle bir yaşam tarzı ile insanın yalnız kaldığı veya hareket halinde olmadığı zamanlarda ruhsal veya manevi olarak bir boşluğa düşmesi çok nadirdir. Hareket fizyolojisinin kendisine sağladığı hormonal faydalar ile mental ve psikolojik dengesini istikrarlı tutabilmektedir.

Basit bir anlatımla; sürekli hareket eden ve gününü güneşin döngüsü doğrultusunda yaşayan ilk insanların psikolojisinin modern çağda yaşayan gelişmiş ardıllarından çok daha sağlam olduğu sonucuna varılabilir. Gelişmelere bağlı olarak artan refah ile birlikte aslında meydana gelen ve ortaya çıkan şey oldukça rahatsız bir toplumdur. Üretimin şeklinin ve miktarının değişmesi toplumda çok ciddi sosyal ve kültürel değişimleri de beraberinde getirmiştir.

Tüketim olgusu

Temel ihtiyaçlar doğrultusunda gelişmesi gereken bu olgu artık günümüzde farklı bir çehreye bürünmüştür. Yaşamın idamesini sağlamak üzere toplumsal ve genele dayalı olarak yapılması gerekirken artık bu olgu tamamen kişisel haz odaklı bir hal almıştır. Zygmund Bauman gibi yüzyılın çok önemli sosyologları tüketim olgusunun üzerine sıklıkla eğilmiş ve bu alanda oldukça fazla yazınsal ürün vermiştir. Üretim ve tüketim dengelerinin değişmesine pazarlama stratejileri, işletme, haberleşme ağları ve medya etkisi sebep oluyor ve hatta direk araç olarak kullanıyor denilebilir. Toplumda artık farklı bir kimlik oluşmaya başlamıştır.

Üretime ve bizzat sürecin içinde bulunarak fiziksel aktivite bazlı üretmeye inanan ve bu şekilde yaşayan bir toplumdan, tüketmeye ve bunu da çevresel uyaranlarla haz odaklı yapmaya ve hatta böylesi bir yaşamın daha doğru olduğuna inanan çok daha az hareket eden bir topluma dönüşüm gerçekleşmiştir. Bu yeni kimliğin oluşumunda bizzat yeni yaşam tarzı kullanılmıştır. Tüketim genel bir prensip olarak insanoğlunun temel ihtiyaçları ile uyumlu olmalıdır.

Aşırı tüketim neye sebep olur

Bu sorunun cevabı tam olarak yaşamın sürdürülebilirliğinin tehlikeye girmesi olarak verilebilir. Üzerinde yaşadığımız dünyada ihtiyaçlarımızın büyük çoğunluğunun dünyadaki fosil kaynaklardan sağlandığı göz önünde bulundurulursa, dengesiz ve aşırı tüketimin ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan her türlü atıkların direk insan nesli üzerinde sonu yok olmaya ve çevresel felaketlere götürecek bir etkisi olacağı su götürmez bir gerçektir. Refah seviyesinin artması beraberinde yeni sorunlar getirmektedir, özellikle de atıkların yönetimi konusunda.

Oniomania…

Gelelim artık çok daha gelişmiş bir teknoloji sayesinde daha az hareket ederek yaşayan yeni ve modern insanın kendisine ayırdığı zamanda yaptığı aktivitelere ve yeni ihtiyaçlarına. Aslında alışveriş eyleminin ilk sebebinin kişinin temel ihtiyaçları olması gerekir. Bunlar da gıda, temizlik maddeleri vb. ihtiyaçlardır. Ancak günümüzde alışveriş adı altında yapılan satın almaların çoğunluğunu temel ihtiyaçlar oluşturmamaktadır. Psikolojik olarak rahatlamak veya mutlu olmak amaçlı ihtiyaç fazlası satın alma işlemlerinin yapıldığı özellikle alışveriş uygulamalarının güncel verilerinden kolaylıkla takip edilebilmektedir.

Alışveriş bağımlılığı bir davranış sorunu olarak artık psikolojinin alanlarına girmiştir. Bireyin alışveriş yapmakla ilgili sorunu olduğunda öncelikle bu sorunu ne sıklıkla yaşadığına ve bunun altında yatan gerçeklerini, bu soruna altlık teşkil eden nedenlerini araştırması ve anlaması gerekir. Diğer bir deyişle kişinin artık ciddi bir sorunu olduğunu kabul ederek bu soruna eğilmesi gerekir. Bazı kaynaklarda yer bu duruma ilişkin “hastalık” tanımı henüz ispatlanmış bir şekilde literatüre bu şekilde girmiş değildir. Bu davranış bozukluğunun altında fizyolojik veya biyokimyasal bir sorun yatmaz, bu sorun kişinin yaşam tarzı ve alışkanlıkları ile doğrudan ilişkilidir. Bu soruna farkındalık geliştirmesi ve konuyla ilgili profesyonel bir yardım alması gerektiğini kabul etmesi davranış bozukluğunu aşmasındaki ilk ve en önemli adımdır.

Modern insanın Alışveriş Çılgınlığı Oniomania Nedir ve Profesyonel destek

Bu konuyla ilgili olarak profesyonel bir uzmandan yardım alınması oldukça işe yarar bir yöntemdir. Bunu aşabilmek için bireysel tek başına bir psikoterapi sürecine girebildiği gibi uygulanan bir diğer yöntem olarak grup halinde yapılan psikoterapilerden de faydalanabilir. Burada bir diğer önemli husus da aile ve çevreden gelen arkadaş ortamı desteğidir. Bu davranış bozukluğu bağımlılıklar ve takıntılı kompulsif bozukluklar ile birlikte ele alınabilir. Burada dayanılmaz bir dürtüye veya arzuya karşı koymakta zorlanılan bir durum söz konusudur. Bu davranışla birlikte doyurulmaya çalışılan açlık türü, farklı aktiviteler ile doldurulmalı veya karşılanmalıdır. Bireyin, bu davranış bozukluğu ile kendisine ve çevresine verdiği zararlar sayısal veriler ile ortaya koyulabilir, rasyonel bir yaklaşımla davranışının sonuçlarını görmesi bu davranışı terk etme yönünde önemli bir motivasyon olarak kullanılabilir. Alışveriş yaparken alınan bir anlık doyum yada hazzın farklı yollar ve yöntemler ile yerinin doldurulması sağlanmalıdır.

Bazı bireylerde alışveriş yapılırken alınan hazzın yerini hemen alışveriş sonrası derin bir pişmanlık da alabilmektedir. Planlanmaksızın yapılmış olan bu satın alma işleminin mali etkileri ve zararları bu pişmanlığı doğurmaktadır. Böylece birey, bu davranış bozukluğu nedeniyle birbirinin zıttı duyguları da çok kısa sürede deneyimliyor. Araştırmaların ortaya koyduğu verilere göre pazarlama stratejilerinin ilk hedefi kadınlar ve çocuklar, dolayısıyla en fazla alışveriş de bu kesimler tarafından gerçekleştiriliyor.

Sonuç olarak; dünya üzerindeki kaynakların en verimli şekilde kullanılması, atıkların en doğru şekilde yönetilmesi ve insanlığın yeryüzündeki varlığının uzun vadede açlık ve kıtlık gibi felaketler ile sınanmaması için aşırı tüketim ve alışveriş çılgınlığının önüne geçmek gerekmektedir.