Alzheimer hastalığı nedir

Alzheimer hastalığı nedir; Hafıza kaybı, bunama ve genel olarak bilişsel fonksiyonların, beyin hücrelerinin ölümüne bağlı olarak zamanla azalması durumunda oluşan tıbbi hastalığa Alzheimer Hastalığı denir. Bu hastalık toplumdaki en yaygı bunama türüdür. İlk zamanlarda geçici unutkanlıklarla kendini gösteren bu hastalık, beyin hücrelerinin ciddi hasar almasıyla ileri ki zamanlarda kişinin kendisini ve ailesini tanımayacak kadar kötü durumlara yol açacak olan bir hastalıktır. Böyle bir durumla karşılaşan kişi kendi ihtiyaçlarını karşılayamaz ve yardıma muhtaç hale gelir.

Günümüzde dünya nüfusunun 40 milyona yakını Alzheimer hastası olarak yaşamaktadır. Uzmanlar 2050 yılında bu sayının 3 katına çıkabileceğini belirtiyor. Türkiye’de ise yaklaşık olarak bir milyon Alzheimer hastası bulunduğu tahmin ediliyorken 2050 yılında Alzheimer hastasına sahip ülkeler arasından 4. Sıraya yerleşeceğimiz öngörülüyor.

ALZHEİMER HASTALIĞI NEDİR? NASIL BİR HASTALIKTIR!

Alzheimer hastalığı nedir? sorusuna en kolay adlandırılan bu nörolojik hastalık, sık görülen bir bunama (demans hastalığı) türü olup yavaş yavaş beyin hücrelerinin yok olmasına sebep olur. Bilişsel fonksiyonlar olan düşünme, hafıza ve davranış işlevlerinin zamanla azalmasına neden olan bu hastalıkta, belirtiler yaşla doğru orantılı olarak ortaya çıkıyor. Yıllarca ilerleyebilen bu hastalıkta erken belirtiler basit hafıza kaybı (bazı yaşanan olayların unutulması) ile kendini gösterirken kişinin bir yılı takip eden zaman sürecinde bakıma muhtaç duruma düşmesi kaçınılmaz bir hale geliyor. Bu durumda kişi mantığını kullanmakta, becerilerini ve davranış şeklini bile kullanmakta zorlanabiliyor.

Alzheimer hastalığı ilerlemiş bir kişi genellikle karşısındaki kişiyle sohbet becerisini kaybedip, cevabı istenen soruları cevaplayamaz ve çevresindeki olaylara tepki veremez hale gelebiliyor. Bu hastalık genelde 65 yaş ve üzeri kişilerde ortaya çıkabilmektedir. Tabi ki bu durum yaşlılık hastalığı gibi bir algı oluşturmamalıdır. Daha genç bireylerinde yakalanabileceği hakkında sayısız örnek bulunmaktadır.

Alzheimer hastalığı’ nın Belirtileri nelerdir

Alzheimer hastalarının çoğunluktaki şikayetleri düşünce, hafıza ve davranışsal durumlarındaki performanslarının düşüklüğü şeklindedir. Bu hastalıkta başlangıç evresi belirtileri kendisini daha hafif şekilde belli ederken ileriki seviyelerdeki belirtiler daha ağır ve belirgin şekilde hastalarda görülmektedir. Bu hastalığın başlangıç evresi semptomları ise son zamanlardaki konuşmaların ve yaşanan olayların hatırlanamaması; kişilerin, cisimlerin ve yer adlarının unutulması gibi ufak çaplı hafıza problemleridir. Öyle ki bu hastalıkta oluşabilecek ilk belirti hafıza kaybı olacaktır. Unutkanlık ile ortaya çıkan Alzheimer hastalığının ilk dönemlerinde basit şekillerde kendini gösteren bu belirtiler şöyledir;

• Hasta sürekli bir anahtarını kaybetme durumu yaşar,
• Hayatındaki kişilerin isimlerini unutmaya başlar,
• Randevu tarihlerini unutur ve ihmal eder,
• Alışveriş yaparken paranın üstünü almayı unutur,
• Yemeğin altını kapatmayı unutur,
• Zamanla daha sık unutur ve hayatındaki önemli şeyleri de unutmaya başlar,
• Evinin nerede olduğunu, hangi odada kaldığını, oğlunu babası zannedip ve kızını da annesi olduğunu zannedip sürekli bir unutma hali yaşar,
• Yemeklerde tuz ile şekeri karıştırır,
• Değerli eşyalarını saklayıp bir daha bulamaz,
• Günlük yaşamında her zaman bir desteğe ihtiyacı vardır.

Alzheimer hastalığının ilerleyen evrelerinde ise şu belirtiler baş gösteriyor;

• Bilinç bulanıklığı meydana gelir,
• Kişi bulunduğu yere adapte olmakta güçlük çeker,
• Kişi bildiği yerleri unutur ve bulamaz,
• Konuşma yeteneğine bağlı sorunlarla karşılaşır,
• Kişilik bozuklukları meydana gelir (saldırganlık, insanlara güvenmeme, sürekli bir şüphe hali, ne yaptığını bilmez gibi davranma vb.)
• Halüsinasyon ve sanrılar görmeye başlama durumu gelişir,
• Kişi öz saygısını yitirir ve motivasyon düşüklüğü yaşar,
• Kişi yaşadığı olayları hatırlayamadığı için inkar etmeye başlar,
• Depresyon ve kaygı bozukluğu gibi ruh hali bozuklukları meydana gelir,
• Günlük yaşamındaki aktivitelerinde sorunlar yaşayan hasta bu bozulma nedeniyle günlük işlerini yerine getirmekte hep zorluk yaşar. Yemek pişirme, giysi seçimi ya da sohbet etmek gibi işleri yapmakta zorlanır.
• Kişi geçmişte becerikli olduğu işleri yapamaz. (örgü öremez, yemek yapıp yiyemez, müzik aleti çalamaz, tuvalet ve banyo ihtiyacını yerine yetiremez ve idrarını altına ya da bulunduğu ortama yapar.)

Dünya Alzheimer Derneği, Alzheimer’ın Tanımını Şu Şekilde Yapıyor!

Kişilerin kendilerinin ya da çevresindeki bireylerin Alzheimer hastası olup olmadıklarını anlamaları için 10 belirtiyi Alzheimer tanısı olarak yayınlamışlardır. Bir hekime başvurmak için ise bu belirtilerden birkaçına sahip olmak yeterli oluyor. İşte bu derneğin yayınladığı 10 belirti;

• Plan ve hesap yapmakta zorluk çekme,
• Günlük yaşamı etkileyecek şekilde unutkanlığın baş göstermesi,
• Daha önce yaptığı kolay işleri yapamamak,
• Zamanı ve yerlerini karıştırmak,
• Konuşma yeteneğinin zayıf düşmesi ve anlama kabiliyetinin azalması,
• Görüntüsel algıda zorlanma,
• Sosyal aktivitelerden uzaklaşma,
• Kişilik ve davranış biçiminde farklılıkların gözlenmesi,
• Bir konu hakkında yargılama yaparken ve karar alırken zorluk çekme,
• Sürekli eşyalarını kaybetme ve hep bu olaylarla alakalı olarak başkalarını suçlama.

ALZHEİMER HASTALIĞININ NEDENLERİ NELERDİR?

Uzun yıllardır devam eden bu hastalığın gelişim nedeni günümüzde de tam olarak belirlenememiştir. Alzheimer hastalığının en önemli nedeninin yaş etkeni olduğu söyleniyor. 65 yaş üstü kişilerde çok sık karşılaşılan bir hastalık olup erkeklere oranla kadınlarda daha fazla rastlanan bir hastalıktır. Bunun nedeni olarak ise kadınların yaşam sürelerinin daha uzun olması etkenine bağlı olduğu söyleniyor. Her ne kadar bu hastalığın gelişim nedeninin kesinliği yoksa da bu hastalığın ortaya çıkışında Alzheimer hastalığı’ nı tetikleyen birçok neden bulunuyor. Bu hastalığın en önemli risk faktörleri olarak şu maddeler sayılabilir;

• Yaş faktörü (65 yaş ve üstü kişilerde sık görülüyor),
• Genetik faktörler,
• Down sendromu olarak doğmak,
• Geçmişte meydana gelen kafa travması,
• Yeterli fiziksel aktivite yapamamak,
• Kişinin uyku düzenindeki bozukluklar,
• Obezite hali,
• Yetersiz ve dengesiz beslenme hali,
• Sigara kullanma alışkanlığı edinme ya da sigara dumanına maruz kalmış olmak,
• Sağlıksız gıdalar tüketmek,
• Tip 2 diyabet hastası olmak,
• Yüksek kolestrol ve tansiyona sahip olmak en önemli risk faktörlerinin başında geliyor.

ALZHEİMER HASTALIĞININ TEŞHİSİ NASIL YAPILIR?

Alzheimer hastalığını teşhis eden kesin bir tanı testi günümüzde bulunmuyor. Günümüzde pek çok tanı testinin bir arada değerlendirilmesiyle bu hastalığın teşhisi belirleniyor. Bu belirtileri taşıyan hastaların sağlık kuruluşlarına başvurması sonucu hastalar nöroloji alanındaki kliniklere yönlendiriliyor. Nöroloji uzmanları ilk etapta hastanın şikayetlerini detaylarına kadar öğreniyor. Uzman hekimin bazı cevap bulamadığı sorular için hastanın yakın çevresi ve ailesiyle de görüşebilir.

Hastanın tıbbi durumunun öğrenilmesinden sonra nörolojik refleksleri ölçebilen bazı tarama testleri yapılır (hafıza, denge, duyu, davranış vb.). Tanının desteklenmesi amacıyla ve olabilecek benzer hastalıkların öğrenilmesi yönünde aydınlatıcı olacak birkaç kan testi uygulanır. Bilgisayarlı tomografi(BT), ultrasonografi ve manyetik rezonans görüntülemesi(MR)  gibi taramalardan geçen hasta bir de kişilik tarama testlerinden geçer.

Alzheimer hastalığının bazı genetik hastalıklarla aynı belirtileri göstermesinden dolayı bu hastalıklar ile karıştırılmaması için gen tarama testlerinin de uygulanması olası bir durumdur. Yapılan bütün bu tanı tarama testleri neticesinde bu hastalığa yönelik hala bir şüphenin devam etmesi sonucunda, bilişsel fonksiyon testlerinin de değerlendirilmesiyle beraber son olarak uzman hekim teşhisi koyacaktır.

ALZHEİMER HASTALIĞININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Kişinin yukarıda saydığımız belirtilerden bir kaçını yaşaması durumunda eğer Alzheimer olduğunu düşünmesi halinde mutlaka hemen bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekiyor. Kişiye uzman hekim tarafından Alzheimer teşhisi konulduğunda, yapılacak tedavide hastanın yaşı, hastalığın evresi ve yakalanmış olduğu diğer hastalık faktörlerin rolüne göre kişiye uygun bir tedavi yöntemi uygulanır. Bu hastalığın kesin bir tedavisi henüz bulunmamaktadır. Bununla birlikte hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması veya ortadan kaldırılması mümkündür.

Alzheimer olan hastanın yaşadığı ev ortamında, bazı düzenlemelere gidilerek unutkanlığı giderici ve hatırlatıcı önlemlerin uygulanması faydalı olacaktır. Bu düzenlemeler evin belirli yerlerinde not şeklinde ya da işaretleme gibi dikkat çeken ve hastaya yardımı dokunacak önemli uygulamalar olabilir.

Psikiyatrik terapilerin birçok açıdan hastaya faydaları olabiliyor. Örneğin hafızanın güçlendirilmesine ve sorunlarla başa çıkma gibi yeteneklerin yitirilmemesinde yahut en aza indirilmesinde etken diyebiliriz. Hastaların yaşam kalitesinin yükseltilebilmesi için hekim tarafından bir takım ilaç tedavileri önerilir. Bu ilaç türleri içinde en sık kullanılanlar; Donepezil, Takmin, Kolinesteroz inhibitörleri, Memantin ve Rivastigmin gibi ilaçlardır. Alzheimer tedavisinde uygulanan bu ilaçlar direkt olarak hastalık için tedavi aracı değildir, bu ilaçlar hastada gelişen semptomların tedavisinde kullanılmaktadır.

Kişini çevresinde kan bağı bulunan bir kişide Alzheimer hastalığı olması durumunda, kişi teşhis almamış ise bu kişi yalnızca risk faktörlerini önlemek için birkaç adım atabilir. Mesela sigara kullanmayıp, hareketli bir hayat tarzı benimser ve daha sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturarak Alzheimer olma riskini en aza indirmiş olur. Kişilerin bu hastalığa ve belirtilerine karşı farkındalık sahibi olmaları desteklenmelidir. Eğer sizde Alzheimer belirtileri yaşıyor veya çevrenizde bir kişinin yaşadığına tanık oluyorsanız hemen bir sağlık kuruluşuna gidip bildirmelisiniz. Bu durumda tedaviye ne kadar erken başlanırsa hastalığın ilerleyişi de bir o kadar yavaşlayacaktır. Alzeimer hastalığında erken teşhisin rolü çok büyük diyebiliriz.