Uykusuzluk (insomnia) Nedenleri, Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Uykusuzluk (insomnia) Nedenleri; Uyku bozuklukları veya uykusuzluk, uyumakta zorluk ve uzun saatler boyunca uykuya dalamamayı ifade eder. En yaygın tıbbi sorunlardan biridir. Uykusuzluk sadece enerji düzeyine ve ruh haline zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda sağlığa, iş performansına ve yaşam kalitesine de zarar verir. Herkesin farklı sürede uykuya ihtiyacı vardır. Uyumanın sağlığımızdaki etkileri; Yetişkinler genellikle her gece yedi ila sekiz saat uykuya ihtiyaç duyar.
Yetişkinlerin üçte birinden fazlası bir noktada uykusuzluk çekiyor, yüzde 10 – 15’i uzun süreli (kronik) uyku bozukluklarından şikayet ediyor. Ayrıca çocuklarda uyku problemleri çok yaygın olarak görülmektedir. Ancak uykusuzluk sorunu ve sonuçlarından dolayı uzun geceler çekmeye gerek yoktur. Bunun nedeni, günlük alışkanlıklarda yapılacak basit bir değişikliğin uykusuzluk sorununu çözmesi ve gerekli dinlenmeyi geri kazanmasıdır.
Uykusuzluk (İnsomnia) Belirtileri Nelerdir?
Uykusuzluk belirtileri şunları içerir:
- Geceleri uykuya dalmada zorluk
- Gece uyanmak
- Erken kalkma
- Gece uyuduktan sonra rahatsızlık hissetme
- Gün içinde yorgunluk veya uyku hali
- Sinirlilik, depresyon veya anksiyete
- Görevlere konsantre olma ve konsantre olma zorluğu
- Sık karşılaşılan hatalar ve kazalar
- Gerilim baş ağrısı
- Sindirim semptomları
- Uyku ile ilgili sürekli endişe
Uykusuzluğun (İnsomnia) Nedenleri ve Risk Faktörleri
Uykusuzluğa genellikle farklı bir sorun neden olur. Bunlar: ya ağrıya neden olan tıbbi bir sorun ya da uykuyu etkileyen maddelerin kullanımı (yutulması)
Uykusuzluk (insomnia) yaygın nedenleri şunlardır:
- Stres
- Kaygı
- Depresyon
- İlaçlar: Uykuyu etkileyebilecek ilaçlar şunları içerir: antidepresanlar, kalp hastalığını ve tansiyonu tedavi eden ilaçlar, anti-alerjik ilaçlar, uyarıcılar (Ritalin gibi) ve kortikosteroidler.
- Kafein, nikotin ve alkol: Kahve, çay, kola ve diğer kafeinli içeceklerin uyarıcı olduğu bilinmektedir.
- Tıbbi sorunlar: kronik ağrı, nefes darlığı veya sık idrara çıkma – uykusuzluğa neden olabilir. Uykusuzlukla ilgili diğer tıbbi sorunlar şunları içerir: artrit, kanser, konjestif kalp yetmezliği (CHF – konjestif kalp yetmezliği), diyabet, akciğer hastalığı, gastroözofageal reflü ve hipertiroidizm, İnme, Parkinson hastalığı – veya Felç Ajanları – ve Alzheimer Hastalığı
- Çalışma programındaki çevresel değişiklikler
- Kötü uyku alışkanlıkları
- Edinilmiş uykusuzluk: Bu tür, uykusuzluk ve gereğinden fazla uyumaya çalışmakla ilgili şiddetli anksiyete durumunda ortaya çıkabilir. Edinilmiş uykusuzluğa sahip çoğu insan, doğal ortamlarında olmadıklarında veya TV izlerken veya kitap okurken olduğu gibi uykuya dalmaya çalışmadıklarında daha iyi uyurlar.
- Akşamın geç saatlerinde aşırı yemek yeme
- Yaşlanma: Uykusuzluk, yaşlılıkta uykuyu etkileyen değişiklikler olabileceğinden, yaşlılıkta daha yaygındır:
- Uyku düzenindeki değişiklikler: Yaşlılıkta uyumak genellikle daha zordur. NREM Aşama 1 ve 2 – Hızlı olmayan göz hareketi (NREM) daha uzun sürer ve Aşama 3 ve 4 – daha kısa sürer. 1. aşama uyku, 2. aşama hafif uyku ve 3. aşama derin uyku (delta), en rahatlatıcı ve nazik tiptir. Uykuya dalmak daha kolay olduğu için uyanma olasılığınız daha yüksektir. Yaşla birlikte, iç (biyolojik) saat de ilerler, yani yorgunluk hissi akşam erken başlar ve sabah erken kalkar. Bununla birlikte, yaşlı insanlar hala gençlerle aynı sayıda uyku saatine ihtiyaç duymaktadır.
- Aktivite seviyesindeki değişiklikler: Yaşlılar bazen fiziksel ve sosyal olarak daha az aktiftir
- Sağlık durumundaki değişiklikler: Artrit veya sırt problemlerinin neden olduğu kronik ağrı, depresyon, anksiyete ve stres uykuyu etkileyebilir
- Diğer uyku bozuklukları: Uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu (veya: Huzursuz LegSyndrome – RLS) gibi, yaşla birlikte daha yaygın hale gelirler. Uyku apnesi geceleri birkaç kez ortaya çıkar ve uyanmaya neden olur. Huzursuz bacak sendromu, bacaklarda rahatsızlık hissi yaratır ve bacakları hareket ettirmek için kontrol edilemeyen bir dürtü yaratır, bu da uykuyu engelleyebilir.
- Çok sayıda ilaç almak: Yaşlı insanlar genellikle gençlerden daha fazla ilaç alırlar, bu da ilaç almanın neden olduğu uykusuzluk olasılığını artırır.
Risk Altındaki Kişiler Kimlerdir?
Bazen herkes uyumakta zorlanabilir. Ancak aşağıdaki durumlarda uykusuzluk (uyku bozuklukları) riski artar:
- Kadınlar: Uykusuzluğun kadınlarda görülme olasılığı erkeklerden iki kat daha fazladır. Ve adet döngüsü ve menopoz sırasında (adet döngüsünün başlangıcında – Amenore) meydana gelen hormonal değişiklikleri bunda rol oynar. Premenopozal dönemde çok sayıda kadın çeşitli uyku bozukluklarından şikayetçidir. Menopozda gece terlemeleri ve sıcaklama sıklıkla uykuyu bozar. Hakim olan görüş, menopoz aşamasını geçen kadınlarda östrojen hormonu eksikliğinin uyku problemlerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunduğu yönündedir.
- 60 yaş üstü: Uyku düzenindeki değişikliklerin bir sonucu olarak uykusuzluk yaşla birlikte artar. Bazı tahminler uykusuzluğun 60 yaşın üzerindeki insan sayısının yaklaşık yarısında ortaya çıktığını göstermektedir.
- Psikiyatrik bozukluk: Depresyon, anksiyete, iki yönlü bozukluk (veya daha önce manik depresif psikoz olarak adlandırılan bipolar bozukluk) dahil olmak üzere birçok zihinsel bozukluk, stres bozukluğu Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) uyku bozukluklarına neden olur. Sabah erken kalkmak, tipik bir depresyon belirtisidir.
- Stres ve gerginlik: Stresli olaylar geçici uykusuzluğa neden olabilir. Çok şiddetli stres veya sürekli gerginlik (örneğin sevilen birinin ölümü veya boşanma nedeniyle) kronik uykusuzluğa yol açabilir. Yoksulluk ve işsizlik de uykusuzluk riskini artırıyor.
- Gece saatlerinde veya vardiyalı çalışmak: Gece saatlerinde çalışmak veya vardiyaları fazla sıklıkta değiştirmek genellikle uykusuzluk riskini artırır.
- Uzun mesafeli seyahat: “jet lag” (bir bölgeden diğerine hızla uçarken zaman farkının oluşturduğu vücudun biyolojik sistemlerinde meydana gelen değişiklikler) farklı zaman dilimleri arasındaki hareket nedeniyle uzun mesafeli uçuşların aksaması (jet gecikmesi – uçuş yorgunluğu) uykusuzluğa neden olabilir.
Uykusuzluk (İnsomnia) Komplikasyonları Nelerdir?
Uykusuzluk (insomnia) Nedenleri; Sağlıklı beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak gibi uyku da sağlık için önemlidir. Herhangi bir nedenle uyku bozuklukları bir kişiyi hem zihinsel hem de fiziksel olarak etkileyebilir. Uykusuzluktan muzdarip insanlar, iyi uyuyanlara kıyasla düşük yaşam kalitesinden şikayet ederler.
Uyku bozukluğu komplikasyonları şunları içerir:
- İş veya çalışmada düşük performans
- Araba sürerken düşük tepki hızı ve yüksek kaza riski
- Psikiyatrik bozukluklar, örneğin: depresyon veya anksiyeteyle ilişkili bir bozukluk
- Fazla kilolu veya obez olmak
- Zayıf bağışıklık sistemi
- Hipertansiyon, kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıklar ve bunların ciddiyetini geliştirme riskinde artış
Uykusuzluk (İnsomnia) Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor bazı sorular sorar ve gündüz saatlerinde uyku ve uyanma düzenlerini ve uykululuk seviyesini belirlemek için bir anket doldurulmasını ister. İki hafta boyunca bir uyku günlüğü tamamlamanız gerekebilir. Doktor fiziki muayene yapar ve uykusuzluğa neden olabilecek diğer sorunların belirtilerini arar. Genellikle, tiroid aktivitesini veya uykusuzluğa neden olabilecek diğer faktörleri kontrol etmek için bir kan testi yapılır.
Uyku apnesi veya huzursuz bacak sendromu gibi başka uyku bozukluklarının belirtileri tespit edilirse, bir gece için bir “uyku laboratuarında” uyumak gerekebilir; Uyku sırasında çeşitli fiziksel aktiviteleri izlemek ve ölçmek için beyin dalgaları, nefes alma, kalp atışları, göz hareketleri ve vücut hareketlerini izleyen testler yapılır.
Uykusuzluk (İnsomnia) nedenleri? Nasıl Tedavi Edilir?
Uyku alışkanlıklarındaki değişiklik, uykusuzluğa neden olan faktörleri ele almanın yanı sıra, birçok insanın iyi ve dinlendirici bir uykuya sahip olma becerisini geri kazanmasına yardımcı olabilir. Sağlıklı uyku alışkanlıkları – sabit bir saatte uyumak ve sabit bir saatte uyanmak gibi basit adımlar – gündüz saatlerinde derin uyku ve uyanıklığa katkıda bulunur. Bu önlemler işe yaramazsa, doktor sakinleştirici ve / veya uyku ilaçları önerebilir.
Davranışsal terapi: Davranış terapisi yeni uyku alışkanlıklarını öğretir ve uyku ortamını daha uyku dostu hale getirmeye yardımcı olacak araçlar sağlar. Araştırmalar, davranışsal terapinin etkinliğinin ilaç tedavisinin etkinliğine eşdeğer, ancak daha üstün olduğunu göstermiştir. Genellikle, uykusuzluğun giderilmesinde ilk adım olarak davranışsal terapi önerilir.
Davranış terapisi şunları içerir:
- İyi uyku alışkanlıklarını öğretmek
- Gevşeme yöntemleri ve teknikleri
- Bilişsel terapi
- Kontrol alarmları
- Uyku tayini
- Işık tedavisi
İlaç Tedavisi: Uyku ilaçları almak yardımcı olabilir. Bunlar arasında örneğin: zolpidem, eszopiclone (veya: lunesta), zaleplon (veya: Sonata) ve Ramelteon (veya: Rozerem) bulunur.
Doktorlar genellikle tıbbi ilaçlara birkaç haftadan daha uzun süre güvenilmemesini tavsiye ederken, yeni ilaçların belirsiz bir süre için alınmasına izin verilir. Bir kişi depresyondan muzdaripse, uykusuzluğa ek olarak, doktor hipnotik etkiye sahip antidepresanlar reçete edebilir, örneğin: Trazodone (veya: Depyerl), Doxepin veya Mirtazpine.
uykusuzluk için Alternatif Tedaviler
Melatonin, uyku bozukluklarını tedavi etmek ve bunlarla başa çıkmak için bir yardımcı olarak pazarlanan bir ilaçtır. Vücudun doğal olarak melatonin ürettiği ve onu kan dolaşımına saldığı bilinmektedir.
Alacakaranlık saatlerinin başında kana pompalanan melatonin miktarı artar ve sabah yaklaştıkça azalır. Gıda katkı maddesi olarak melatonin almanın uykusuzluğun tedavisinde etkili olmadığı gösterilmiştir. 3 aydan fazla bir süre melatonin almanın ne kadar güvenli olduğu bilinmemektedir.
Kediotu bitkisi iyi bir uykuya yardımcı olmak için satılan başka bir gıda katkı maddesidir. Araştırmalar, şeker tableti (Plasebo) kadar etkili olduğunu göstermiştir.