Kışın içilen Geleneksel Türk İçecekleri
Kışın içilen Geleneksel Türk İçecekleri nelerdir? Sevgili okuyucularımız, bugün de sizlere kış Günlerinin Vazgeçilmezi Salep den bahsedeceğim. Önce biraz salep in nerede nasıl yetişiyor. Salep olana kadar nasıl işlemlerden geçiyor. Kısa, kısa bahsedeceğim, sonrada sizlerle beraber çok güzel ve lezzetli bir salep hazırlayacağız.
SALEP NASIL VE NEREDE YETİŞİR
Saleple ilgili araştırma yapana kadar salebin ağaçta yetiştiğini düşünüyordum. Ama salep rakımı yüksek yerlerde kendiliğinden yetişen bir Anadolu orkide çiçeğiymiş ve çiçeğin toprak içindeki yumrulardan salep elde ediliyormuş. Evet yanlış okumadınız ağaçta yetişmiyormuş. Antalya, Silifke, Muğla, Milas, Kahramanmaraş, Kastamonu, Taşköprü, Isparta ve Safranbolu gibi illerimizde yetiştiriciliği yapılırken, hem ihracatı yapılıyor. Hem de ülkemizde tüketiliyor. Salep in aslında yetiştirilmesi kadar tarihçesi de çok ilginç çünkü çok eski yıllara dayanıyor.
Ortadoğu da yaygın bir içecek olmasına rağmen aslında İngiltere ve Almanya da çayın ve kahvenin yerine alternatif bir içecek olarak tüketiliyordu, Hatta 17. ve 18. Yüz yıllarında kahveden ve çaydan da önce suya katılarak portakal çiçeği veya gül suyu koyularak tatlandırıp içiliyordu ve İngiltere de kahve dükkanlarından önce salep dükkanlarının olması ve tereyağlı ekmekle tüketilmesi ilginç bir bilgi. Anadolu orkidesinden üretilen orkidenin 38 çeşidi var. Ve yetiştirildiği bölgeye göre değişkenlik gösteriyor. Orkide yumruları toplanıp süt veya suyla kaynatılıyor sonra kurutulup taş değirmenlerde öğütülerek tüketilmeye hazır hale getiriliyor.
Kışın içilen Geleneksel Türk İçeceklerinden Salebin Faydaları
Salebin faydası o kadar fazla ki yazmakla bitmez. Kış döneminde tüketilmesinin en önemli sebebi içilince vücudu ısıtması, aynı zamanda hazmı kolaylaştırarak mideyi rahatlatması, boğaz ağrısına ve soğuk algınlığına iyi gelmesi, bağışıklık sistemini güçlendirip vücuda enerji vermesi sayılabilecek faydalarındandır. Tabiki bunlarla kısıtlı değil bronşit gibi göğüs rahatsızlıklarına da iyi gelir hafızayı güçlendirir. Osmanlı zamanında yapılan kuvvet macunların içerisine de konurdu bunun nedeni salep in çok faydalı olmasıydı, sütle tüketildiği ise oldukça doyurucudur. Ayrıca Maraş dondurmasının çok lezzetli ve elastik olmasını en büyük sebebi de saleptir.
SALEBİN YAPILIŞI
Malzemeler
- süt 4 su bardağı
- salep 6 tatlı kaşığı
- şeker 3 çorba kaşığı
- toz tarçın isteğe bağlı
4 su bardak sütü tencereye koyuyoruz, içerisine 6 tatlı kaşığı salep i koyuyoruz, üzerine 3 çorba kaşığı şekeri ekliyoruz (şeker isteğe bağlı arttırılıp azaltılabilir) bütün malzemelerini soğukken katıyoruz ki topaklanma olmasın süt kaynayıp kıvam alana dek karıştırarak pişiriyoruz. Sonra fincana koyup sıcak servis ediyoruz. isteğe bağlı olarak tarçın koyabilirsiniz. Afiyet olsun…
Kışın içilen Geleneksel Türk İçeceklerinden Boza’nın Faydaları
Biraz da bozanın tarihi, ilk nerede nasıl yapılmış ve hangi malzemelerden boza yapılır faydası nelerdir bunlara bakalım. Bozanın geçmişi de salep gibi çok eskiye dayanıyor. Evliya Çelebi seyahatnamesin de 17. Yüzyılda Anadolu da boza içildiğinden bahsetmiştir. Bundan 8000-9000 sene öncesine dayanıyor Orta Asya Türklerinin de boza tükettiği biliniyor. Boza aslında soğuk içilen bir içecek olmasına rağmen yine de kış aylarında leblebi ile tüketiliyor.
Boza evlerde çok yapılan bir içecek değildir. Genellikle akşam saat 21:00 den sonra sokaklarda boza diye bağırarak satılır. Boza Anadolu’ya geldikten sonra bu coğrafya ile de sınırlı kalmıyor. Tüccarlar tarafından hem Afrika’nın kuzey bölgelerine hem de bugün Ortadoğu olarak bildiğimiz coğrafyaya da yayılmıştır. Günümüzde genellikle darıdan yapılan boza farklı topluluklar tarafından farklı hammaddelerle de yapılıyor. Bu hammaddeler coğrafyalara göre değişiklik gösteriyor.
Türkiye’de genellikle darıdan yapılan boza, başka ülkelerde yapıldığı yerin başlıca ürününe göre mısır, arpa, çavdar, yulaf, buğday, kara buğday, Arnavut darısı, gernik gibi tahılların unu, bazen de pirinç ve ekmek, nadir olarak da kenevir unu ve karamuk mayalandırılarak yapılır.
Osmanlı ordusunda “Bozacılar” adıyla bir bölüğün olduğunu da görüyoruz. Bunun nedenini ise tarihçiler çoğunlukla bozanın içeriği ve tüketen kişiye güç vermesi ile açıklıyor.
BOZANIN FAYDALARI
Enerji ihtiyacı olan kişiler, boza tüketebilir. Boza arpa, yulaf, buğday, mısır, pirinç ve darı gibi tahıllardan yapılır. Bu tahıllar, kanser ve kalp hastalıklardan koruyan fenolik asit açısından zengindir. Tahıllar demir, selenyum, magnezyum, B vitaminleri ve liften oluşurlar.
BOZANIN YAPILIŞI
Malzemeleri:
- 3 su bardağı bulgur
- 2 kahve fincanı kadar pirinç
- 3 su bardağı toz şeker
- Maya
3 su bardağı bulgurlarınızı bir gece önceden ıslatın. Ertesi gün ıslattığınız bulgurların üzerine 2 kahve fincanı pirinçleri de ekleyip haşlayın. Haşlanma işlemi bittikten sonra mikser yardımı ile iyice ezin ve daha sonra süzgeç ile süzün. Hazırlamış olduğunu karışımı bir tencere ye aktarın ve kısık ateşe koyun. Üzerine 3 su bardağı şekeri ilave edin. Eriyinceye kadar karıştırıp daha sonra ocaktan alın.
Oda sıcaklığında soğumaya bıraktığınız karışımı ara ara karıştırıp topaklanmasını önleyebilirsiniz. Karışımınız ılık bir hale geldiğinde içine suda iyice ezdiğiniz mayayı da ilave edin ve ağzını bir güzel kapatın. Tahmini 25 derecelik bir sıcaklıkta 2-3 gün boyunca bozanızı muhafaza edip saklamalısınız. Arada bir bozanızı karıştırmak için açmanız gerekmektedir. Eğer 3. günün sonunda bozanız göz göz olmuşsa bozanız hazır gelmiş demektir. Afiyet olsun
Tarihe bakıldığı zaman boza ve salep kadar eski fakat hala üretilen ve tüketilen çok az içecek olduğunu görüyoruz. Osmanlı dönemindeki popülerliğini günümüzde de yitirmeyen boza ve salep yukarıda bahsettiğimiz gibi hala kış aylarımızın vazgeçilmezi durumunda.
Sümeyye Nur Gündüz