Enzimlerin Endüstride Kullanım Alanları
Enzimlerin Endüstride Kullanım Alanları; Enzimler reaksiyonların daha hızlı ve daha verimli olarak gerçekleşmesinde görev alan biyolojik katalizörlerdir. Enzimlerin endüstride kullanılması sürdürülebilirlik ve proses verimliliği açısından geleneksel kimyasal proseslere göre daha fazla avantajlıdır. Daha yüksek ürün seçiciliği ve düşük toksisite, düşük enerji gerekliliği gibi avantajlar enzimlerin endüstride daha az maliyet ve yüksek verimlilik sunduğunu göstermiştir. Endüstriyel enzimler; ilaç sanayisi, kimyasalların üretimi, biyo yakıt üretimi, tekstil, yiyecek içecek endüstrisi gibi pek çok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Endüstriyel açıdan önemli bazı enzimler ve kullanım alanları aşağıda verilmiştir.
Proteazlar
Proteazlar proteinlerde bulunan peptitlerin hidrolizini katalizleyen enzimlerdir. Doğada bitkiler, hayvanlar ve mikroorganizmalar (bakteri ve mantarlar) tarafından üretilmektedir. Ticari olarak kullanılan enzimlerin yaklaşık % 60’ ını oluşturmaktadır. Deterjan, ilaç ve gıda endüstrisinde yaygın olarak kullanılırlar. Gıda endüstrisinde; etin yumuşatılması, ekmek kalitesinin iyileştirilmesi, süt ürünlerinin üretiminde kullanılmaktadır. Hamur kıvamını ve homojenliğini azaltmak, ekmekteki glütenin düzenlenmesi, doku ve lezzetin geliştirilmesi için kullanılır. Deterjan endüstrisinde; çamaşır deterjanları ve bulaşık makinesi deterjanlarının üretiminde kullanılmaktadır. Protein içeriği yüksek süt, yumurta, kan gibi lekelerin temizlenmesinde etkilidir.
Lipazlar
Mide ve pankreas öz suyunda doğal olarak bulunan lipaz enzimini yağların sindirilmesinde rol almaktadır. Lipaz enzimi gıda, biyo yakıt, deterjan ve hayvan yemi gibi çeşitli endistriler de uygulama alanlarına sahiptir. Gıda sektöründe fırıncılıkta, mandıracılıkta, meyve suyu, bira ve şarap üretiminde kullanılmaktadır. Süt yağları üzerine etki ederek sütün peynire dönüşümünde etkilidir. Peynirin yumuşaklığında , tereyağı ve margarinde aromanın geliştirilmesinde kullanılmaktadır. Alkollü içeceklerde de aromanın geliştirilmesinde kullanıldığı bilinmektedir. Deterjan endüstrisinde ev tipi ve endüstriyel deterjanlar ile bulaşık deterjanlarında yağ kalıntılarının temizlenmesi için kullanılmaktadır. Medikal endüstride serum kolesterol seviyesinin düşürülmesinde ve lovastatin ilacının sentezinde kullanılmaktadır.
Selülazlar
Selülozun sinidirilmesin de rol oynayan selülazlar özellikle kağıt hamuru ve kağıt endüstrisinde önemli kullanım alanına sahiptir. Yüksek miktarda, uygun incelik, hacim ve sertlikte kağıt hamuru üretimini sağlar. Selülazların hamurlaştırma ve rafineri işlemlerinde kullanımının önemli oranda iyileştirme ve enerji tasarrufu sağladığı bilinmektedir. Tekstil endüstrisinde ise kotların taşlanması, pamuk gibi selülozik kumaşların parlatılmasında kullanılmaktadır. Selülazlar gıda teknolojisinde de potansiyel uygulama alanlarına sahiptir. Meyve ve sebze sularının ekstraksiyonu, berraklaştırılması ve stabilizasyonunda kullanılmaktadır. Bu enzimler tropik meyvelerden elde edilen nektarların doku ve viskozitesinin geliştirilmesinde kullanılmaktadır.
Amilazlar
Nişastanın parçalanmasında görev alan amilazlar gıda endüstrisinde önemli uygulama alanlarına sahiptir. Glikoz şuruplarının üretilmesi, unun kalitesinin artırılması, bayatlamanın azaltılması, lif kalitesinin iyileştirilmesinde kullanılır. Ayrıca soya sosu üretiminde ve düşük kalorili bira üretiminde de kullanılmaktadır.
Pektinazlar
Pektinazlar pektik polimerlerdeki bağları hidrolizleyen enzimlerdir. Pektik maddeler domates, ananas, elma ve narenciye meyvelerinde bulunmakta, bu meyve ve sebzeler pektinaz enzimi için substrat görevi görmektedir. Bu nedenle özellikle gıda endüstrisinde kullanım alanına sahiptir. Asidik pektinazlar meyve suyu ve şarap üretiminde kullanılmaktadır. Meyve sularında ekstraksiyon, berraklaştırma ve viskozite işlemlerinde kullanılmaktadır. Bununla birlikte Ayçiçek yağı, kanola, palm ve Hindistan cevizi yağlarının ekstraksiyonunda da kullanılmaktadır.
Katalazlar
Katalazlar tüm aerobik ornanizmalarda bulunan ve hidrojen peroksitin parçalanmasında görev alan enzimlerdir. Tekstil endüstrisinde kumaştan fazla hidrojen peroksitin uzaklaştırılmasında kullanılır. Süt işlemede, fırıncılıkta, gıda ambalajlamada oksidasyonu önlemek ve gıdaların bozulmasını engellemek amacıyla kullanılmaktadır.